Prof. Dr. Murat Güler & Prof. Dr. Cihangir Tanyeli (ODTÜ Kimya Bölümü) & Dr. Öğr. Üyesi Hande Işık Öztürk'ten Yeni Proje 

Proje Başlığı: Geri Kazanılan Gemi Kaynaklı Petrol Türevli Atıklardan Bitümlü Bağlayıcılar İçin İkame Malzemesi Üretilmesi

Proje Yürütücüsü: Prof. Dr. Murat Güler

Destekleyici Kuruluş: TÜBİTAK ARDEB 1001 Programı

Proje Süresi: 30 ay

Proje Özeti

Toplam petrol taşımacılığının %60'nın gemiyle yapıldığı Dünyamınzda, denizlerdeki gemi atıklarından kaynaklanan deniz kirliliği son yıllarda yükselmiş ve büyük çaplı çeveresel sorunlara neden olmuştur. Gemileren kaynaklanan kirlenmenin önlenmesi amacıyla Uluslararası Denizcilik Teşkilatı (IMO) tarafından 1973 yılında ilk defa yayınlanan ve daha sonra 1978 yılında genişletilen ve kısa adı MARPOL 73/78 olan "Gemilerin Denizde Sebep Olduğu Kirlenmeyi Önlemeye Ait Uluslararası Sözleşme"yi ülkemiz 24 Haziran 1990 tarih ve 20558 sayılı resmi gazetede yayımlanan kanunla uygulamaya koymuştur. MARPOL 73/78 tanımlamasına göre gemi kaynaklı atıklar 6 gruba ayırılmış, bunlardan Ek-1 petrol kaynaklı atıklar denizlerdeki en yaygın ve tehlikeli olan kirlenmenin kaynağını oluşturmaktadır.

Son yıllarda petrol türevli gemi atıkların yalnızca çevre mevzuatı nedeniyle değil, aynı zamanda ekonomik değere sahip fraksiyonlar içermesi nedeniyle geri dönüşümü yakılarak bertaraf edilmesi yoluyla gerçekleştirilmektedir. Ancak, bu atıkların yakılarak bertaraf edildiği tesislerde insiniretör olmaması durumunda yakılma esnasında oluşan zehirli gazların atmosfere taşınması nedeniyle farklı çevresel ve sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Gemi kaynaklı atıkların geri dönüşüm sürecinde ekonomik değere sahip önemli miktarda bileşenler (solventler, hafif endüstriyel yağlar, vb) elde edilebilmektedir. Ekonomik değeri olan kısımlar distile edilip ayrıştırıldıktan sonra geride kalan dip kalıntı (residue) ise genellikle yakılarak bertaraf edilmektedir. Bu proje kapsamında yapılan ön çalışma sonuçlarına göre dip atık malzemenin önemli ölçüde bitüm ve eşdeğer fraksiyonlara yakın malzemeler ihtiva ettiği belirlenmiştir. Dip kalıntı malzemesinden bu içeriklerin geri kazanılması durumunda, asfalt kaplamalı yolların inşasında bitüm katkı veya ikame malzemesi olarak kullanılma potansiyeli olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde kullanılan bitümün yaklaşık %90'a yakın bölümü ithal edilen petrolden üretildiği göz önüne alındığında, her yıl kaplama üretiminde ve bakım-onarım çalışmalarında kullanılan tonlarca bitümün katkı yoluyla veya ikame edilerek bir miktar azaltılması ekonomik anlamada ülkemize ciddi kazanımlar sağlayacaktır.

Bu projenin amacı, petrol türevli gemi kaynaklı atıkların bitüm içerisinde ikame malzemesi olarak kullanılabilirliğinin araştırılması, ikame edilerek modfiye edilmiş bitümün Karayolu Teknik Şartnamesinde belirtilen reolojik ve fikisel özellikleri korunarak ikame oranının maksimize edilmesi ve böylece bitüm sarfiyatının azaltılmasının sağlanmasıdır. Proje çıktıları bu açıdan değerlendirildiğinde, halihazırda ekonomik değeri olmayan ve daha çok yakılmak suretiyle bertaraf edilen dip atıkların hem ulaşım sektöründe kullanılarak geri dönüşümünün sağlanması, hem de ekonomik değere sahip bir ürüne dönüştürülerek ülke ekonomisine katkıda bulunmasını sağlayacaktır. Proje önerisiyle literature gemi atıklarından bitüm ikame malzemesi üretilmesiyle ilgili yeni bir yaklaşım sunulmuş olacaktır. Bunun yanında dip atıkların standart bitüm ayrıştırma yöntemi revize edilerek kimyasal tanımlama işlemi gerçekleştirilecektir. Ayırca atıklarından en yüksek ekonomik verimin elde edileceği bir optimum distlasyon sıcaklığı tanımlanmış olacaktır. Proje hedeflerine ulaşılması durumunda petrol türevli gemi atıklarından bitüm ikame malzemesi üretilerek ülkemizde ithal edilen bitümlü bağlayıcıya olan ihtiyacın azaltılması sağlanacak, petrol kaynaklarının kullanılmasında sürdürülebilirlik ilkesine katkıda bulunacaktır. Proje çıktıları aynı zamanda sürdürülebilir ulaşım ilkesinin en önemli ayaklarından birini temsil eden ulaştırma altyapısının oluşturulması ve sürekliliğinin sağlaması açısından da önemlidir.

Proje ekibi:

Prof.Dr. Murat Güler (ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü)

Prof. Dr. Cihangir Tanyeli (ODTÜ Kimya Bölümü)

Dr. Öğr. Üyesi Hande Işık Öztürk (ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü)